برقراری و بهبود روابط دوجانبه ایران و آذربایجان، راهبردی برای خنثی‌سازی تحریم
تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۰۹۶۴۶
در این گزارش، ضمن مقایسه اقتصاد ایران با آذربایجان بر اساس متغیرهای کلان اقتصادی (جمعیت، تولید، تورم و رشد اقتصادی) به مروری بر وضعیت همکاری‌های اقتصادی این دو پرداخته می‌شود.
گروه پرونده ویژه بازارنیوز- فاطمه چراغلو؛ جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان دو همسایه دیرینه با اشتراکات و پیوندهای تاریخی، قومی، فرهنگی، مذهبی و آداب و رسوم مشترک همسایگی ولی با دو ایدئولوژی متفاوت در کنار هم هستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
جمهوری آذربایجان یک کشور مسلمان و شیعه است که پیوندهای عمیقی با ایران دارد و تا زمانی نه چندان دور، بخشی از سرزمین ایران بوده است. از سوی دیگر جمهوری آذربایجان به دلایل خاص سیاسی_امنیتی، قومی، فرهنگی و تاریخی، همواره نقطه اصلی ایران منطقه قفقاز به حساب آمده است.
هرچند که جنگ سرد پایان یافته است اما اساسیترین عنصر جنگ سرد یعنی رقابتهای امنیتی، راهبردی، ژئوپلیتیکی همچنان در منطقه قفقاز نقش مهمی را در تنظیم روابط کشورها با همسایگان ایفا میکند. جمهوری آذربایجان با داشتن منابع غنی نفت و گاز و اشتراکات یاد شده؛ برای ایران بسیار حائز اهمیت است.
آشکار است با شناخت عوامل تاثیرگذار میتوان زمینه های مناسب برای افزایش روابط دوجانبه را فراهم کرد. در ادامه ضمن مقایسه اقتصاد ایران با آذربایجان بر اساس متغیرهای کلان اقتصادی (جمعیت، تولید، تورم و رشد اقتصادی) به مروری بر وضعیت همکاری های اقتصادی این دو پرداخته می شود.
مقایسه مهمترین شاخصهای کلان اقتصادی ایران و آذربایجان
نمودار 1 در چهار بخش جداگانه، رشد اقتصادی، تورم، تولید و جمعیت به مقایسه عملکرد ایران و آذربایجان پرداخته است. مهمترین نکات این مقایسه عبارت است از:
میزان تولید در ایران (بر اساس ارزش دلار) از ابتدای سال 2000 تا سال 2022 نسبت به آذربایجان به طور میانگین روند افزایشی داشته است. تولید در آذربایجان نیز در طول این سال‌ها روند نوسانی داشته است، در عین حال تولید ایران نسبت به آذربایجان به طور میانگین بیشتر بوده است. در طول سال‌های 2000 تا 2022، میانگین رشد جمعیت ایران بیشتر از آذربایجان بوده است. ایران با جمعیتی بیش از 80 میلیون نفر، یکی از کشورهای با جمعیت بالا در منطقه خاورمیانه است. در حالی که جمعیت آذربایجان در حدود 10 میلیون نفر است. در دوره 2000 تا 2010، میزان تورم در ایران و آذربایجان به طور کلی روند مشابهی داشته است، به این معنی که در هر دو کشور نرخ تورم به طور نسبتاً مشابهی افزایش یافته است. اما از سال 2010 به بعد، تورم در ایران افزایش یافته و در سال 2014 با یک کاهش شدید مواجه شد. در بازه زمانی 2000 تا 2022، رشد اقتصادی در ایران روند نوسانی (افزایشی ـ کاهشی) داشته است. در مقابل کشور آذربایجان، در بازه زمانی2008-2004، رشد اقتصادی به شدت افزایش یافته است اما در سال‌های پس از آن رشد اقتصادی این کشور با نوسانات کاهشی همراه بوده است.نمودار 1. مقایسه مهم ترین متغیرهای کلان اقتصادی ایران و آذربایجان
منبع: یافته های تحقیق بر اساس داده های بانک جهانی
بررسی عملکرد تجاری خارجی ایران و آذربایجان
نمودار 2 نشان دهنده وضعیت تجارت بین ایران و آذربایجان (صادرات و واردات) در بازه زمانی 1399 الی 1401 است.
نمودار 2. وضعیت تجارت خارجی ایران و آذربایجان
منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران
مهم ترین نکات تجارت خارجی (واردات و صادرات) بین ایران و آذربایجان عبارت است از:
نمودار فوق نشان می‌دهد که واردات ایران از آذربایجان از سال 1399 تا 1401 روند نزولی داشته است. به گونه ای که میزان آن از 76 میلیون دلار در سال 1399 به 33 میلیون دلار در پایان سال 1401 رسیده است. روند صادرات ایران به آذربایجان نیز از سال 1399 تا پایان سال 1401 افزایشی بوده است؛ به طوری که از حدود 510 میلیون دلار در سال 1399 به حدود 654 میلیون دلار در پایان سال 1401 رسیده است.طبق گزارش تارنمای trademap سهم آذربایجان از صادرات ایران در سال 2021 در حدود 1درصد و از واردات در حدود 0.1 درصد است. این در حالی است که در همان سال 2021، سهم ایران از صادرات آذربایجاندر حدود 0.1 درصد و از واردات آذربایجان در حدود 3 درصد است. بنابراین وضعیت کلی تجارت خارجی ایران و آذربایجان نشان دهنده وابستگی بیشتر آذربایجان به واردات از ایران است. مهمترین دلیل گسترش روابط اقتصادی و وابستگی واردات آذربایجان از ایران، نیاز آذربایجان به پلاستیک و مصنوعات آن و همچنین استفاده از استیل ایران است.
خنثی سازی تحریم ها از طریق استفاده حداکثری از ظرفیت اقتصادی بین دو کشور
از زمان فروپاشی اتحاد شوروی و اعلام استقلال جمهوری آذربایجان، روابط تهران- باکو به طور معمول در سطح مطلوبی قرار نداشته، به گونه ای که در دو دهه اخیر همراه با فراز و نشیب شدیدی بوده است. عواملی مانند برخورداری از پیوندهای تاریخی و فرهنگی و وجود ظرفیتهای موجود برای همکاری‌های اقتصادی به عنوان محرکی برای گسترش روابط دو طرف به حساب می آید اما در عین حال این روابط با موانع و عوامل بازدارندهای مانند ادامه اختلافها در مورد رژیم حقوقی دریای خزر، روابط با رژیم اسرائیل و آمریکا و پیوستن به ناتو از طرف جمهوری آذربایجان رو به رو است.
وجود ظرفیت مناسب برای همکاری‌های اقتصادی و نزدیکی ژئوپلیتیکی بین ایران و آذربایجان می‌تواند به حل یا خنثی سازی برخی از تحریم‌های غرب در صورت وجود آنها کمک کند. اما لازم به ذکر است که تحریم‌ها عموماً نتیجه‌ای از عوامل سیاسی و اقتصادی بین‌المللی هستند و برای خنثی سازی آنها نیاز به تدابیر سیاسی و اقتصادی گستردهتر از همکاری دو جانبه دو کشور دارد.
با این حال، همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین ایران و آذربایجان می‌تواند برای کاهش وابستگی به کشورهای غربی و تسهیل تجارت و تبادلات بین دو کشور مؤثر باشد. از طریق تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری مشترک، دو کشور می‌توانند بهبود قابل توجهی در زمینه تبادلات اقتصادی و تجاری داشته باشند.
برای مثال، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تسهیل تجارت و حمل و نقل، ایجاد مناطق آزاد تجاری مشترک، تسهیلات بانکی و مالی بین دو کشور، تشویق سرمایه‌گذاری مشترک و تبادل تکنولوژی می‌توانند از فرصت‌های موجود برای کاهش تأثیر تحریم‌ها بهره‌برداری کنند.
همچنین، تقویت همکاری‌های ژئوپلیتیکی میان ایران و آذربایجان نیز می‌تواند در تقویت موقعیت منطقه‌ای این دو کشور و کاهش تأثیر تحریم‌ها تأثیرگذار باشد. همکاری در زمینه‌هایی مانند انرژی، حمل و نقل، امنیت مرزی و همکاری‌های نظامی می‌تواند نقش مهمی در تقویت روابط دو جانبه و کاهش تأثیر تحریم‌ها در روابط دو کشور داشته باشد.
به طور خلاصه، همکاری‌های اقتصادی و نزدیکی ژئوپلیتیکی بین ایران و آذربایجان می‌تواند به تسهیل تجارت و تبادلات، کاهش وابستگی به کشورهای غربی و تقویت روابط دو جانبه بین این دو کشور کمک کند. اما برای خنثی سازی تحریم‌های غربی، نیاز به تدابیر سیاسی و اقتصادی گسترده‌تری دارید که به علاوه همکاری دو جانبه، شامل همکاری با سایر کشورها، تلاش برای تنوع در تجارت و سرمایه‌گذاری، توسعه صنایع داخلی و تقویت نظام بانکی و مالی می‌تواند در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد.
د) نکته پایانی
ایران همیشه اختلاف ها و تنش های جدی مانند اختلاف بر سر تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، اندیشه ایجاد آذربایجان بزرگ از طرف برخی نخبگان جمهوری آذربایجان، نفوذ اسرائیل و آمریکا در سیاست گذاری های آمریکا و تلاش آنها برای فاصله انداختن بین ایران و جمهوری آذربایجان، اختلافات ایدئولوژیک، اتهامات جاسوسی ایران و آذربایجان علیه یکدیگر در قبال بحران قره باغ، همکاری آذربایجان با ناتو، مسیرهای انتقال منابع انرژی جمهوری آذربایجان و البته نادیده گرفتن ایران از شرکت در قراداد قرن در بیش از دو دهه اخیر با جمهوری آذربایجان را تجربه کرده که باعث شده همکاری دو کشور آن طور که باید پیش نرود.
بعضی همکاریها و تفاهمات مانند موضع مثبت جمهوری آذربایجان نسبت به برنامه هسته ای ایران و تنها نگذاشتن ایران در دوره تحریم‌های جامعه بین‌المللی علیه ایران حمایت ایران از تمامیت سرزمینی جمهوری آذربایجان و نشستها و جلسههای متعدد در سال‌های اخیر، موجب شده که چشم انداز مثبتی که در طول این سال‌ها در روابط تجاری و انرژی بین دو کشور در جریان بوده و هیچ وقت متوقف نشده است؛ همچنان ادامه یابد.
اما با این حال تنشهای سیاسی بین دو طرف همیشه باعث نوسان در روابط تجاری و انرژی بین دو کشور فراهم نموده است که امید است با اخذ تدابیر بلندمدت در این رابطه بهبود روابط سیاسی نیز قابل تصور باشد و به بهبود روابط تجاری و روابط حوزه انرژی کمک کند.
پایان پیام//
برچسب ها: ایران ، آذربایجان ، پرونده ویژه ، ظرفیت اقتصادی ، باکو لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000Sxwمنبع: بازار نیوز
کلیدواژه: ایران آذربایجان پرونده ویژه ظرفیت اقتصادی باکو بین ایران و آذربایجان همکاری های اقتصادی جمهوری آذربایجان کلان اقتصادی میلیون دلار تسهیل تجارت رشد اقتصادی بین دو کشور همکاری ها تحریم ها دو جانبه روابط دو مهم ترین بر اساس سال 1399 سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۰۹۶۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افزایش حجم تجارت ایران و کوبا به بیش از ۲۴۳ میلیون دلار می‌رسد
صمد حسن‌زاده رییس اتاق بازرگانی ایران صبح امروز در همایش تجاری ایران و کوبا در محل اتاق ایران گفت: روابط ایران و کوبا همواره دوستانه و با احترام متقابل بوده و دو کشور از شرکای سیاسی یکدیگر می شوند و سابقه دوستی دو ملت در سطح عالی بوده است. با این حال، این حسن روابط سیاسی در روابط اقتصادی دو کشور بازتاب ملموسی و مطلوبی نداشته است.
وی افزود: دو کشور راه درازی را در توسعه روابط تجاری داند و مقامات دو کشور باید بر تعهد خود بر همکاری اقتصادی تاکید داشته باشند.
حسن زاده ادامه داد: حجم تجارت ایران و کوبا در سال‌های اخیر به طور پیوسته افزایش داشته و در سال ۲۰۲۲ تجارت دو کشور بیش از ۲۴۳ میلیون دلار بوده است. در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۰، ۲۱۰ میلیون دلار بود.
رییس اتاق ایران خاطرنشان کرد: ایران محصولات نفتی و پتروشیمی و مواد غذایی و ساختمانی به کوبا صادر و دارو، تجهیزات پزشکی و خدمات مهندسی از این کشور وارد می کند.
وی یادآور شد: در تجارت دو کشور زیرساخت ها به اندازه کافی توسعه نیافته است و همچنین تحریم های آمریکا علیه هر دو کشور بزرگ ترین مانع تجارت بین دو کشور بوده است. با این حال، ایران و کوبا می‌توانند از تجارب هم در مقابله با تحریم‌ها استفاده کنند.
وی یادآور شد: کشاورزی، گردشگری و انرژی می تواند زمینه همکاری مشترک دو کشور باشد. همچنین ایران به دلیل برخورداری از کریدور شرق به غرب می‌تواند زمینه ارتباط کوبا را با اوراسیا فراهم آورد.
رییس اتاق ایران گفت: واکسن پاستوکووک در زمان شیوع ویروس با همکاری کوبا در ایران تولید شد.
وی در ادامه از کوبا به عنوان یکی از مهم ترین صادرکنندگان نیکل یاد کرد و گفت: معادن نیکل و کبالت در ایران وجود دارد که سرمایه گذاری بر آنها نشده و ایران می‌تواند از دانش و فناوری کوبا در زمینه بهره برداری از ذخایر نیکل استفاده کند.
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی صنعت ، تجارت و کشاورزی
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت